μαθησιακές δυσκολίες
Οι μαθησιακές δυσκολίες δεν είναι μία μεμονωμένη διαταραχή αλλά αντίθετα, είναι όρος-«ομπρέλα» κάτω από τον οποίο βρίσκονται αρκετές διαταραχές (λόγου/γλωσσικές). Κοινό χαρακτηριστικό τους είναι ο άμεσος αντίκτυπος στη μάθηση στα σχολικά/ακαδημαϊκά πλαίσια ενώ σχεδόν πάντα επηρεάζεται ο γραπτός λόγος (ανάγνωση και γραφή). Οι πιο συχνές γλωσσικές μαθησιακές δυσκολίες (language-based learning disabilities) που αφορούν τη λογοθεραπεία είναι: η δυσλεξία, η διαταραχή γλωσσικής επεξεργασίας, η δυσγραφία (γλωσσικό κομμάτι) και η διαταραχή ακουστικής επεξεργασίας.
Μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να προκύψουν επίσης από διαταραχή σε κάποιο από τα υποσυστήματα (γνωστικά και γλωσσικά) που υποστηρίζουν την μάθηση και την ανάγνωση όπως: η μνήμη εργασίας (ή βραχύχρονη), η προσοχή και οι επιτελικές λειτουργίες.
Δεδομένου ότι ο γραπτός λόγος "χτίζεται" πάνω στον προφορικό, για να αναπτυχθεί σωστά η ανάγνωση, η γραφή και γενικότερα η μάθηση πρέπει να ισχύουν (από γλωσσικής άποψης) τουλάχιστον τα παρακάτω:
Μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να προκύψουν επίσης από διαταραχή σε κάποιο από τα υποσυστήματα (γνωστικά και γλωσσικά) που υποστηρίζουν την μάθηση και την ανάγνωση όπως: η μνήμη εργασίας (ή βραχύχρονη), η προσοχή και οι επιτελικές λειτουργίες.
Δεδομένου ότι ο γραπτός λόγος "χτίζεται" πάνω στον προφορικό, για να αναπτυχθεί σωστά η ανάγνωση, η γραφή και γενικότερα η μάθηση πρέπει να ισχύουν (από γλωσσικής άποψης) τουλάχιστον τα παρακάτω:
- Να μην υπάρχει υποκείμενο πρόβλημα στο φωνολογικό σύστημα
- Να μην υπάρχει πρόβλημα στη φωνολογική ενημερότητα
- Να μην υπάρχουν γλωσσικά προβλήματα (γενικότερα)
- Η αντιστοίχιση φωνήματος-γραφήματος να είναι καλή
- Η μνήμη και η επεξεργασία των πληροφοριών να είναι ΕΦΟ
γλωσσικές διαταραχές που προκαλούν μαθησιακές δυσκολίες
- δυσλεξία
Η εμφάνισή της δεν συνδέεται με την εξυπνάδα αφού εμφανίζεται σε όλα τα επίπεδα νοημοσύνης (δηλαδή και σε παιδιά με χαμηλή νοημοσύνη και σε παιδιά με υψηλή). Η γλώσσα είναι ανεξάρτητο σύστημα από τη νόηση (παρ’ όλο που συνεργάζονται).
Συνήθως υπάρχει κακή και μη ολοκληρωμένη αντιστοίχιση ήχου της ομιλίας (φωνήματος) και γραπτού συμβόλου (γράμματος). ›Τα πιο διαταραγμένα υποσυστήματα είναι η φωνολογική ενημερότητα (συλλαβισμός και γνώση των φωνημάτων μίας λέξης), η μνήμη εργασίας και οι επιτελικές λειτουργίες, τα οποία μάλιστα μπορεί να επηρεαστούν και μεμονωμένα.
Συμπτώματα:
Η ανάγνωση είναι αργή και κοπιώδης και υπάρχουν πολλά λάθη και "μαντέματα". Δηλαδή τα άτομα με δυσλεξία διαβάζουν την πρώτη συλλαβή και μετά μαντεύουν -λανθασμένα- το υπόλοιπο. Επίσης, ίσως εμφανίζουν κακή φωνολογική ενημερότητα (να γνωρίζουν ότι γάτα = [γ] [α] [t] [α]), κακή κατανόηση όταν διαβάζουν, δυσκολίες με την ορθογραφία και τους κανόνες γραμματικής, κακή γραφή και άσχημα γράμματα (αλλά όχι πάντα) και τέλος δυσκολίες στα μαθηματικά και γενικότερα στα προβλήματα (στην ανάγνωση και κατανόηση της εκφώνησης).
Η πλαστικότητα του εγκεφάλου είναι πολύ θετικός παράγοντας για αυτό η πρώιμη (λογοθεραπευτική) παρέμβαση πριν εδραιωθούν τα συμπτώματα και υπάρχει τροχοπέδη στις σχολικές επιδόσεις είναι πολύ σημαντική.
- διαταραχή γλωσσικής επεξεργασίας
Συμπτώματα:
Τα παιδιά αυτά έχουν δυσκολίες στο να ακολουθήσουν εντολές και οδηγίες, στην ανάκληση λέξεων (συνήθως απαντούν με μία γενική λέξη), στην κατανόηση ιστοριών και στην παρακολούθηση μίας συζήτησης. Επίσης έχουν φτωχό λεξιλόγιο και δομή πρότασης.
- δυσγραφία (γλωσσικό μέρος)
Συμπτώματα:
Το άτομο με δυσγραφία συνήθως όταν γράφει δεν αφήνει κενά, έχει κακή εκτίμηση του χώρου στο χαρτί και κακή ορθογραφία, ενώ δυσκολεύεται να συνθέσει κείμενο όταν γράφει και σκέφτεται ταυτόχρονα.
- διαταραχή ακουστικής επεξεργασίας
Συμπτώματα (κύρια):
Ένα παιδί με ΔΑΕ: αποσπάται εύκολα από θορύβους στο παρασκήνιο, δυσκολεύεται στην επεξεργασία μόνο των ήχων της ομιλίας, δυσκολεύεται στις προφορικές παραδόσεις μαθημάτων, κάνει πολλές διευκρινιστικές ερωτήσεις.
άλλες μαθησιακές δυσκολίες
- δυσαριθμησία
Συμπτώματα (κύρια):
Δυσκολεύεται με τα λεφτά, με την ώρα και τα μαθηματικά σύμβολα, τις έννοιες και τις πράξεις.
- δυσγραφία (κινητικό μέρος)
- μη-λεκτικές μαθησιακές δυσκολίες
- διαταραχή οπτικοχωρικής αντίληψης / οπτικοκινητική διαταραχή